مقایسه بازجذب و بازگشت عناصر تغذیه ای و خصوصیات خاک در کلن های مختلف صنوبر در شرق استان گیلان (مطالعه موردی: منطقه صفرابسته)

در سال های اخیر با افزایش تخریب جنگل های شمال به خصوص در بخش های جلگه ای و به دنبال آن کاهش میزان تولید این جنگل ها و از طرف دیگر افزایش میزان تقاضای چوب در جامعه، توجه بسیاری به گونه های سریع الرشد به خصوص گونه های صنوبر جلب شده است. صنوبر از نظر نیاز خاکی گونه ای پر نیاز محسوب شده و تولید و کیفیت چوب آن ها بسیار تحت تأثیر خصوصیات و وضعیت عناصر غذایی خاک می باشد. بدین منظور تحقیقی با هدف بررسی تأثیر کلن های مختلف صنوبر بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک صورت گرفت. برای انجام این تحقیق بخشی از اراضی صنوبر کاری ایستگاه تحقیقاتی صنوبر صفرا بسته آستانه اشرفیه واقع در شرق استان گیلان، به دلیل وجود اختلافات ظاهری و ژنتیکی در خصوصیات کمی و کیفی درختان آن ها انتخاب شدند. روش نمونه برداری بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار و پنج تیمار 18 ساله با فاصله کاشت 4×4 متر شامل populus euramericana triplo populus deltoides 69/55,populus deltoides 63/51.populus euramericana 45/51و populus caspica می باشد. هم زمان با برداشت خاک از دو عمق 20-0 و 40-20 سانتیمتر، مشخصه های کمی کلیه درختان موجود در طرح، مورد بررسی قرار گرفتند. مقایسه و بررسی آماری خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژی خاک و مشخصه های کمی درختان با استفاده از آزمون آماری آنالیز واریانس دو طرفه صورت گرفت. نتایج حاصل از بررسی خصوصیات کمی درختان نشان دهنده بیشتر بودن میزان قطر برابر سینه و ارتفاع کلن populus deltoides 63/51 و معنی دار بودن تفاوت آن ها در میان کلن ها بوده است.. نتایج این تحقیق نشان داد که هیچ کدام از خصوصیات فیزیکی خاک در بین تیمارهای مورد مطالعه در دو عمق 20-0 و 40-20 سانتی-متر، در سطح 5 درصد دارای اختلاف معنی دار نمی باشند، همچنین نتایج نشان داد که از بین خصوصیات شیمیایی اندازه گیری شده در-صد کربن آلی، درصد ازت کل و فسفر قابل جذب در عمق 20-0 و 40-20 سانتی متری خاک اختلاف معنی داری را بین تیمارها نشان می دهد، به طوریکه خاک کلن populus deltoids 63/51 دارای عناصر غذایی بیشتری می باشد. بیوماس میکروبی و کرم خاکی در عمق 20-0 سانتی متری خاک، بین کلن ها اختلاف معنی دار را نشان دادند بطوریکه میزان آن ها در کلن populus deltoids 63/51 بیشتر از بقیه کلن ها بود. از این رو با توجه به اهمیت و ارزش اقتصادی صنوبر کاری ها و تأثیر خاک در رشد و کیفیت آن ها، مطالعه و بررسی وضعیت عناصر غذایی خاک جهت انتخاب بهترین کلن صنویر امری ضروری به نظر می رسد. کلمات کلیدی: کلن، صنوبر، بازجذب، بازگشت عناصر، خصوصیات خاک.